อาการขาอยู่ไม่สุข (Restless legs syndrome หรือ Willis-Ekbom disease) หมายถึง อาการที่ทำให้อยากขยับขาอยู่เป็นประจำหากอยู่เฉย ๆ อาจรู้สึกเหมือนมีอะไรไต่ขา รู้สึกไม่สบายเนื้อตัวซึ่งหากขยับขาก็จะหายไปได้ชั่วคราว โดยมักเกิดอาการนี้ขึ้นในระหว่างที่กำลังนอนหลับหรือพักผ่อนอยู่จนทำให้การนอนหลับสนิททำได้ยากขึ้น

สาเหตุของอาการขาอยู่ไม่สุข

กว่า 30% ของผู้ป่วยจะเป็นคนที่มาจากครอบครัวที่มีประวัติของอาการเดียวกันอยู่ ซึ่งในกลุ่มผู้มีประวัติของโรคในครอบครัวมักจะพบอาการขาไม่สุขได้ตั้งแต่ก่อนอายุ 45 ปีขึ้นไป นอกเหนือจากนั้นอาการขาอยู่ไม่สุขยังมีสัมพันธ์กับโรคอื่นจนอาจจะเป็นผลที่มาร่วมกับโรคเหล่านั้นได้ เช่น

• โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
• ภาวะเลือดออกประจำเดือนผิดปกติ
• การตั้งครรภ์
• โรคไต
• โรคเบาหวาน
• โรคทางสมองและระบบประสาท เช่น โรคพาร์กินสัน
• อาการกล้ามเนื้อผิดปกติ
• ขาดสารอาหารบางชนิด
• ภาวะอื่น ๆ ที่กระตุ้นให้เกิดอาการขาอยู่ไม่สุขได้ เช่น สูบบุหรี่ อดนอน การใช้ยาบางชนิด ความเครียด แอลกอฮอล์และคาเฟอีน

วิธีการรักษาเพื่อบรรเทาอาการด้วยตนเองที่บ้าน

• ก่อนนอนให้แช่น้ำอุ่นและนวดบริเวณขา
• ใช้การประคบอุ่นหรือประคบเย็นเพื่อลดอาการที่แขนและขา
• เข้านอนให้เป็นเวลาในแต่ละวันและพยายามนอนให้ได้ 7 ชั่วโมงหรือมากกว่า
• ออกกำลังกายเป็นประจำเพื่อลดอาการ แต่ไม่ควรออกกำลังกายในช่วงเย็นและไม่ควรออกกำลังกายอย่างหนัก
• ลดการบริโภคสารที่กระตุ้นอาการทั้งหลาย เช่น คาเฟอีนที่อาจจะมีใน กาแฟ ชา น้ำอัดลม และเครื่องดื่มช็อกโกแลตนิโคติน แอลกอฮอล์ เป็นต้น โดยควรงดเป็นเวลา 2-3 สัปดาห์เพื่อดูว่าอาการดีขึ้นหรือไม่

ควรไปพบแพทย์เมื่อไหร่?

หากอาการขาอยู่ไม่สุขส่งผลกระทบต่อการนอนหลับจนทำให้ง่วงนอน ไม่มีสมาธิในแต่ละวัน ก็ควรจะเข้าพบแพทย์เพื่อที่จะรับการรักษาและคำแนะนำในการลดผลกระทบของอาการต่อการใช้ชีวิตประจำวันให้ได้มากที่สุด

การรักษาอาการขาอยู่ไม่สุขด้วยยาทำได้อย่างไรบ้าง?

หลังจากที่แพทย์วินิจฉัยสาเหตุของอาการแล้วก็อาจจะให้ยาเหล่านี้มาเพื่อช่วยกับอาการขาอยู่ไม่สุข

• ผลิตภัณฑ์เสริมธาตุเหล็ก แนะนำให้รับประทานพร้อมวิตามินซี
• ยากันชัก
• ยาเพื่อเพิ่มสาร dopamine ในระบบประสาท เช่น pramipexole

โดยทั่วไปแล้วการกินยาที่ช่วยเพิ่มสาร dopamine จะช่วยให้อาการดีขึ้นในช่วงแรกแต่ไม่ควรจะกินติดต่อกันเป็นเวลานานเพราะจะทำให้อาการของโรคแย่ลง

หากสงสัยว่าตัวเองมีอาการนี้อยู่ก็ควรจะสังเกตว่าอาการเหล่านี้ส่งผลกระทบต่อการนอนหลับมากน้อยแค่ไหน หากไม่ได้กระทบมากก็ยังไม่จำเป็นต้องกังวลอะไรมาก แต่หากกระทบมากก็อาจจะเริ่มปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหรือลองพบแพทย์ดูเพื่อดำเนินการรักษาโรคต่อไป