เข่าเสื่อม เป็นภาวะที่เกิดจากการเสื่อมสภาพของกระดูกอ่อนบริเวณข้อเข่า ซึ่งมักพบในผู้สูงอายุหรือผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ เช่น การใช้ข้อเข่าอย่างหนักหรืออุบัติเหตุที่ส่งผลกระทบต่อข้อเข่า ภาวะนี้ส่งผลให้เกิดความเจ็บปวดเวลาย่อตัวหรือลุกขึ้นยืน ยกของหนักไม่ได้ ขยับขามากแล้วเกิดความเสียดเจ็บขึ้นมา ขยับตัวลำบากและอาจรบกวนชีวิตประจำวันได้

สาเหตุของเข่าเสื่อม

• อายุ เมื่ออายุมากขึ้น กระดูกอ่อนในข้อเข่าจะเริ่มสึกหรอ ทำให้เกิดการเสียดสีของกระดูกในข้อมากขึ้น ส่งผลให้เกิดความเจ็บปวดและการอักเสบขึ้นได้ที่หัวเข่า
• น้ำหนักเกิน น้ำหนักที่เกินมาตรฐานของร่างกายหรือการแบกของหนักเป็นประจำจะเป็นการเพิ่มแรงกดลงบนข้อเข่า ทำให้เกิดการเสื่อมสภาพของข้อเข่าให้เร็วขึ้น
• การบาดเจ็บ ผู้ที่เคยประสบอุบัติเหตุหรือได้รับบาดเจ็บบริเวณข้อเข่า มีโอกาสเกิดภาวะเข่าเสื่อมสูงกว่าคนทั่วไป
• การใช้งานข้อเข่าหนักเกินไป การออกกำลังกายหรือทำงานที่ต้องใช้ข้อเข่ามากเกินไป อาจเป็นสาเหตุให้กระดูกอ่อนสึกหรอเร็วขึ้นได้

อาการของเข่าเสื่อม

อาการของเข่าเสื่อมมักพัฒนาอย่างค่อยเป็นค่อยไป โดยอาการหลักที่พบบ่อย ได้แก่

• ปวดเข่า โดยเฉพาะเมื่อขยับข้อเข่าหรือเดิน อาการปวดจะทวีความรุนแรงมากขึ้นเมื่อใช้งานข้อเข่าหนัก
• ข้อเข่าติดขัด รู้สึกว่าข้อเข่าขยับไม่สะดวก หรือมีเสียงก๊อบแก๊บเมื่อเคลื่อนไหว
• ข้อบวม อาจพบอาการบวมบริเวณข้อเข่าเนื่องจากการอักเสบ
• เคลื่อนไหวได้น้อยลง การเสื่อมสภาพของข้อเข่าอาจทำให้เคลื่อนไหวไม่คล่องแคล่วเช่นเดิม

การรักษาเข่าเสื่อม

การรักษาเข่าเสื่อมมีหลายวิธี ขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของอาการและสภาพร่างกายของผู้ป่วยด้วยว่าจะเหมาะกับวิธีไหนมากกว่ากัน

• ใช้ยา ยาแก้ปวดและยาแก้อักเสบมักถูกใช้เพื่อลดอาการเจ็บปวดและอาการอักเสบของข้อเข่า
• กายภาพบำบัด การทำกายภาพบำบัดช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อรอบข้อเข่าและเพิ่มความยืดหยุ่นของข้อ ทำให้การเคลื่อนไหวสะดวกขึ้น
• ลดน้ำหนัก สำหรับผู้ที่มีน้ำหนักเกิน การลดน้ำหนักจะช่วยลดแรงกดบนข้อเข่า ลดการเสื่อมสภาพของกระดูกอ่อน
• การฉีดยาเข้าข้อเข่า สำหรับผู้ป่วยบางราย การฉีดยาลดการอักเสบหรือสารหล่อลื่นเข้าข้อเข่าอาจช่วยบรรเทาอาการได้
• การผ่าตัด ในกรณีที่อาการรุนแรงมาก การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมอาจเป็นวิธีการรักษาที่เหมาะสม แต่ก็อาจจะต้องพักฟื้นเป็นเวลานาน

การป้องกัน

การดูแลสุขภาพเข่าตั้งแต่เนิ่น ๆ เช่น การรักษาน้ำหนักให้เหมาะสม ออกกำลังกายที่ไม่กดดันข้อเข่ามากเกินไป เช่น ว่ายน้ำหรือการยืดเหยียดกล้ามเนื้ออย่างสม่ำเสมอ จะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดเข่าเสื่อมในอนาคต